Kamis, 18 September 2008

ULAON-SADARI (MARUNE – PAULAK UNE – MANINGKIR TANGGA)

A. MARUNE – PAULAK UNE
Molo di sabagian Huta (Silindung, Hullang, Humbang d.n.a.) dung sidung Pesta Unjuk di Huta ni Parboru ndang migor borhat Penganten i tu Huta ni Paranak alai tartinggal do jolo nasida dibagas ni Parboru mar saborngin-dua borngin.
Ditingki sisongoni bornginnai marroan ma dongan ni Boru Muli tu bagas i songon na mandongan-dongani; (alai anggo di Toba sai ihut di Ampang do Parumaenna, i do umbahen nadidok ulaon “MANJALO PARUMAEN” dibagas ni Paranak laos disi ma nasida nasabutuha dohot na-sapanganan maretong di Tumpak najinalo dohot pengeluaran di pangolion ni anak.)

B. PELAKSANAAN NI NA – MARUNE
Dung dua manang tolu ari Penganten tinggal di Bagas ni Parboru, dipaborhat Parboru ma Penganteni tu Huta ni Paranak tinaruhon ni angka sisolhot (biasana godangan ma nasida angka Ina Paniaran ni Dongan Sabutuha ni Parboru dohot manang piga halak Ama nasumolhot.
Siboanon nasida ima Dengke simudur-uder diatas ni Pinggan Pasu dohot manang piga ekornai dengke donganna, itak, lampet, pohul-pohul laho sigaton ni Paranak dohot angka sisolhot dohot dongan sahuta/Boru dohot Ale-Alena. Holan Suhut Paranak do dohot nasolhot manjalo haroro ni Rombongan ni Penganteni.
Dung dipasahat nasida sipasahatonna tu Paranak mulak ma nasida jala dipaborhat Paranak ma nasida huhut dilehon ongkosna dohot pasituak natonggi di nasida ditongan dalan.
C. ULAON DI BAGAS NI PARANAK – MANJALO PARUMAEN
Dung mulak rombongan ni Parboru, na manaruhon Penganteni, manggokkon ma Paranak tu angka sisolhot/dongan sahuta/ale-ale/boru/bere paboahon asa rap nasida manigati nabinoan ni Parumaennai. (biasana madigokkon hian andorang so sahat tingki haroro ni Parumaennai) Paradehon sipanganon do Paranak tamba ni nabinoan ni Parmaenna, laho panganon nasida.
Dung sidung nasida marsipanganon, manungkun ma Dongan Sahuta tu Paranak taringot tu Sipanganon naung dihabutonghon jala dihasagathon nasida.

Dialogna: Songon Panungkunon di Ulaon nabiasa molo dung sidung mangan.
Namangalusi sungkun-sungkun ima sahalak Dongan Tubu ni Paranak jala akhirna dipasahat ma tu Suhut Paranak laho patoranghon haroan ni Ulaon i.
Paranak ma mangalusi huhut paboahon tu sude napungui. .
Sidung i dipungka ma mandok hata sidenggan-denggan dohot hata pasu-pasu tu Penganten. Ulaon on ma digoari: MARUNE

D. DUNG MANANG PIGA ARI (BIASANA SAMINGGU)
Borhat ma Pihak Paranak, Anak dohot Parumaenna dohot Sisolhot nang Dongan Sahuta tu Huta ni Parboru. (Jolo marboa-boa do Paranak tu Parboru manang andigan haroro nasida asa sanga Parboru manggokkon angka Sisolhot nahombar tu namanjalo haroro ni Paranaki)
Diboan Paranak ma Tudu-Tudu ni Sipanganon dohot Indahan dohot sipanganon nahombar tu haroro nasidai, songoni nang Parboru paradehon sipanganon hombar tu namanjalo haroro ni Boru. (Dengke simudur-udur d.n.a.)
Dipasahat Paranak ma tudu-tudu ni sipanganoni tujolo ni Parboru jala dipasahat Parboru ma Dengke simudur-uder tujolo ni Paranak).-
Mangan – Dung sidung mangan manungkun ma Dongan Sahuta songon naung pinatorang diginjangi, songoni ma sahat tu nasidung marhata sidenggan-denggan.
Diisi Parboru ma Dengke simudur-udur tu Amapang ni Paranak.
Mulak ma Paranak. Ulaon on ma nadidok : PAULAK UNE

E. PERBEDAAN DI NA-MARUNE DOHOT NA-PAULAK UNE:
Dina-Marune dipasahat ma Penganteni dohot Sipanganon nabinoan nasida tu Paranak jala ndang pola adong panghataion na resmi disi antara Pihak Parboru dohot Paranak alai di na-Paulak Une terlaksana do ulaon i songon nasomal masa, namasipasahatan sipanganon dohot masisungkunan.

Paulak Une – Maningkir Tangga
Molo di dongan nasian Toba biasana ihut do dohot diboan Paranaki Anakna dohot Parumaennai rap dohot nasida (Mangihut di Ampang) jala Parboru mangisi Ampang ni Paranak dohot Dengke Simudur-udur ima nidokna Dengke Ulak ni Ampang. Dung sahat dibagasna Paranak dohot sisolhotna dipahundul ma Penganteni laos Ulaoni digoari ma MANJALO PARUMAEN
Marsipanganon do nasida disi jala dung marsipanganon mandok hata sidenggan-denggan ma tu Suhut Paranak tarlobi tu Ripe naimbarui. (di nadeba laos disi ma nasida pature paretongan)
Dung manang piga ari borhat ma Paranak dohot Penganten i rap dohot angka sisolhotna tu huta ni Parboru, diboan nasida ma sipanganon namrgoar - indahan dohot namardomu tusi. Parboru pe Paradehon Dengke simudur-udur hombar tu panjaloon ni Pamoruonna na ro manopot nasida.
Dung masipasahatan (tudu-tudu ni sipanganon – Dengke simudur-uder) marsipanganon diuduti ma dohot tu panghataion. Ulaon on ma nadigoari : PAULAK-UNE

Maningkir Tangga:
Dung manang piga ari dung haroro ni Paranak + Panganten + Sisolhot tu huta ni Parborui (Paulak Une), borhat ma muse Parboru + Sisolhot tu huta ni Paranak mamboan Dengke.
Paranak patuduhon las ni rohana ala ro hula-hulana mangarade ma dohot Sipanganon namargoar.mardomu tu namanjalo haroro ni Hula-Hula.
Dung masipasahathon napinatupana be disipanganoni, manghatai + masisungkunan + marhata sidenggan-denggan + hata pasu-pasuan, sidung- mulak Parboru.
Lehonon ni Paranak ma tu Parboru Pasituak na tonggi di dalan. Ulaon on ma digoari: MANINGKIR TANGGA (mangida manang naung tipak inganan ni Helana)

Jadi di kota besar Jakarta on ndang natarula be Ulaon sisongoni. ala ni bahat ni tingki tu ulaoni, gabe dipersingkat ma dohot istilah: ULAON SADARI – disi ma Marune – Paulak Une – Maningkir Tangga.

Alai ndang nikmat be Ulaon on ala ndang piga halak be natinggal mandohoti ulaoni gabe diangka naumposo ndang diantusi “ Aha do Ulaon nadiulahon on”

1 komentar:

Unknown mengatakan...

Mauliate Amang di tulisan pencerahan nya. Semoga sehat dan sukses untuk tulisan pencerahan berikut nya.